ኣዲስ ኣበባ – እቲ ኣብ ጥሪ 2024 ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊላንድን እተገብረ ናይ ምርድዳእ ስምምዕ (MoU) ዲፕሎማስያዊ ስምምዕ ጥራይ ዘይኰነስ ኣብ ጂኦፖለቲካዊ ስነ-ህንጻ ቀርኒ ኣፍሪቃ ምንቅጥቃጥ ምድሪ ክኸውን ዝኽእል ለውጢ ኢዩ ነይሩ። እዚ ስምምዕ እዚ ካብቲ ኣብ ኢትዮጵያ ዝነበረ ታሪኻዊ ጭንቀታት ባሕርን ሶማሊላንድ ንነዊሕ እዋን ዝጸንሐ ሕጋውነት ንምርካብ ዝገበረቶ ጻዕርን ሓደ ኻብቲ ስትራተጅያዊ ካርታ እቲ ዞባ ንምቕያር እተገብረ ኣዝዩ ህርፋን ዝመልኦ ፈተነታት እዩ ነይሩ። እታ ኣብ ኣፍሪቃ ካልአይቲ ብብዝሒ ህዝቢ ዝነበረት ኢትዮጵያን ሓደ እዋን ኣብቲ ዞባ ዘይከራኸር ዓብላሊት ዝነበረትን ኢትዮጵያ ነቲ ንዓሰርተታት ዓመታት ናይ ወጻኢ ፖሊሲኣ ዝቐረጸ ጂኦግራፍያዊ ቀይድታት ከም ዝፈትሖ ተመባጺዑ። ንሶማሊላንድ ንልዕሊ ሰላሳ ዓመታት ናጽነታ ዓቂባ ደሞክራስያዊ ትካላት እናሃነጸት ዝጸንሐት ዞባ እቲ ስምምዕ ብድሕረ ባይታ ስትራተጅያዊ ሽርክነት ኣቢልካ ኣህጉራዊ ተፈላጥነት ናይ ምርካብ ዘደንቕ ተስፋ ኸፊቱላ ኢዩ።
ኣብዚ እዋን እዚ ቀርኒ ኣፍሪቃ ሓደ ኻብቲ ኣብ ዓለም ዘሎ ኣዝዩ እተሓላለኸ ጂኦፖለቲካዊ ኣቀማምጣ እዩ ዜመልክት፣ ዶባት መግዛእቲ ድሕሪ መግዛእቲ ምምስራት መንግስቲ ከምኡውን ኣብዚ ግዜና ዘሎ ውድድር ዓበይቲ ሓይልታት ኣዕናዊ ሳዕቤን ኣለዎ። ኣብዚ መዳይ እዚ እቲ ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ሶማሊላን እተገብረ ስምምዕ ኣብ ናይ ሓቂ ፖለቲካ ትብዓት ዝመልኦ ፈተነ ዀይኑ ተራእዩ እዩ፣ እዚ ኸኣ ግብራዊ ስምምዕ ብምግባር ነቲ ሱር ዝሰደደ ሕማማት ናይቲ ዞባ ንምስጋር እተገብረ ፈተነ እዩ። ስለዚ እቲ ስምምዕ ብቕልጡፍ ምፍራሱ ብዛዕባ እቶም ኣብኡ እተሳተፉ ወገናት ጥራይ ዘይኰነስ ብዛዕባ እቲ ብተሪር ዲፕሎማስያዊ ኦርቶዶክሳዊ ኣተሓሳስባ እተኣሳሰረን ናይ ወጻኢ ጣልቃ ምእታው እተሓላለኸን ዞባ ስትራተጅያዊ ምህዞታት ዘስዕቦ ዝሰፍሐ ብድሆታት እውን ወሳኒ ምስትውዓል ይህብ
እዛ ዓንቀጽ እዚኣ እቲ ስምምዕ ምፍራስ ቀንዲ ፍሽለት ናይቲ ኣብዚ ግዜና ዘሎ ናይ ወጻኢ ፖሊሲ ኢትዮጵያ ከም ዘመልክት ትማጐት እዚ ድማ ብሰንኪ እቲ ስምምዕ ዘሎ ውሽጣዊ ጕድለታት ዘይኰነስ ኣዲስ ኣበባ ናይ ገዛእ ርእሳ ስትራተጅያዊ ራእይ ንምፍጻም ብዘይምኽኣላ እዩ። ኢትዮጵያ ምጥርጣር ነቲ ሕጂ ንመንግስቲ ኢትዮጵያ ዚቕይድ ዘሎ ዓሚቝ መዋቕር ድኽመታት ዜቃልዕ ጂኦፖለቲካዊ ባዶነት ፈጠረ። እዚ ፍጻመ እዚ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ሓድሽ ኣብ አፈጻጸም እተመስረተ ሉዓላውነት ከም ዝወጸ ይሕብር፣ ኣብኡ ድማ ናይ ምምሕዳር ክእለትን ስትራተጅያዊ ረብሓን ምስ ባህላዊ ዲፕሎማስያዊ ተፈላጥነት እናተወዳደረ ሓድሓደ ግዜ ድማ ይዕብልሎ። ዞባውን ዓለምለኻውን ተዋሳእቲ ነዚ ምዕባለታት ምላሽ ንምሃብ ኣቕዋሞም እንደገና ክቕይሩ ኸለዉ ካብቲ ዝፈሸለ ናይ ስምምዕ ስምምዕ ትምህርቲ ካብ ክልቲኡ ርክባት ሓሊፉ ኣብ ሓደ ኻብቲ ስትራተጅያዊ ኣገዳስነት ዘለዎ ዞባታት ኣብ ሓደ ኻብቲ ስትራተጅያዊ ኣገዳስነት ዘለዎ ዞባታት ብዛዕባ መንግስታዊነት ዞባዊ ስርዓት ከምኡውን ውድድር ዓበይቲ ሓይልታት ዝትንክፍ ኢዩ።
